Het kabinet grijpt fors in, in het Persoonsgebonden Budget (PGB): De regeling in haar huidige vorm zal voor slechts ca. tien procent van de budgethouders toegankelijk blijven. Juist omdat er veel commotie is over de ingrijpende wijzigingen lijkt het mij goed om het ook van een andere kant te bekijken.
Eerst wat feiten: in 2003 hadden 50.000 mensen een PGB. Inmiddels is dat aantal opgelopen tot 130.000 mensen, die samen over 190.000 toegekende budgetten beschikken. Volgens de belangenvereniging Per Saldo bedraagt het gemiddelde PGB 12.000 euro. In totaal kost het PGB ons jaarlijks echter 2,7 miljard euro, wat neerkomt op een kleine 21.000 euro per budgethouder.
Het kabinet ziet zich niet alleen genoodzaakt fors te snijden in de uitgaven, zij verwacht ook meer participatie door burgers, in het bijzonder op het sociale vlak. Terecht: als je de rol van de overheid zoveel mogelijk wilt beperken, zal de overheid zich op diverse vlakken (veel) terughoudender moeten opstellen, en burgers zelf een actievere rol moeten laten spelen in het regelen van de dagelijkse dingen.
De afgelopen dagen hebben we vaak de kritiek gehoord dat de inperking van het PGB de zelfredzaamheid van zorgnemers juist negatief beïnvloedt, door hen afhankelijk te maken van het Thuiszorgaanbod. Die kritiek onderschrijf ik slechts ten dele. Het is inderdaad zo dat zelf je hulpverleners kunnen kiezen een groter gevoel van vrijheid kan geven. Daar staat tegenover dat het ook verplichtingen met zich meebrengt, zoals het voeren van een budgetadministratie, en indien nodig, steeds weer op zoek te gaan naar nieuwe hulpverleners. In wezen is de hulpvrager nog steeds behoorlijk afhankelijk van derden, het systeem, en niet in de laatste plaats, de soms wispelturige politiek. Een bijkomend fenomeen is dat de mantelzorger nu vaak (deels) uit het PGB wordt bekostigd, waarmee de mantelzorger de facto formeel in dienst is gekomen van de zorgvrager.
Vermindert de aanpassing in het PGB de zelfredzaamheid van zorgvragers? Vaak niet. Het maakt voor de zelfredzaamheid immers niet uit wie de hulp verleent, of hoe deze gefinancierd wordt. Wel kan het in bepaalde gevallen de participatie van de zorgvrager aantasten. Dat is bijzonder spijtig, want ook met een beperking, zie ik graag dat iedereen maximaal participeert aan het maatschappelijk leven. Werk is, daar waar mogelijk, een integrale component van. Voor deze gevallen was het goed geweest als er iets meer met de kaasschaafmethode was gewerkt. Door de omvang van de sector bleek dit nagenoeg onmogelijk - zeker op korte termijn. Maar laten we het vooral niet uitsluiten, en de overgangsperiode gebruiken om ook voor deze groep een passend aanbod te ontwikkelen.
Goed bezien hebben we het hier echter over een kleine groep. Feit is dat het PGB in haar huidige vorm onbetaalbaar is geworden. Was er tussen 2003 en 2010 al een stijging van 160 procent in het aantal budgethouders, er is geen enkele reden om aan te nemen dat die stijging de komende jaren niet door zal zetten. Eenzelfde scenario deed zich voor bij de WAO (tegenwoordig WIA), waar een massale herkeuring van de destijds gerechtigden nodig was om deze volksverzekering weer betaalbaar en eerlijk te maken.
Zoals VVD-kamerlid Brigitte van der Burg onlangs in de Kamer stelde: In Nederland is men altijd tweemaal zieker dan in de rest van Europa. Mijn inziens komt dit enerzijds door onze neiging mensen meteen een label op te plakken, en anderzijds door politieke onwil de problemen bij de kern aan te pakken. Wat dat label betreft: als ieder kind en tiener met het label ‘moeilijk’, 'onhandelbaar' of 'psychiatrisch' in een van de vele programma's verdwijnt, dan zal Nederland nog voor het eind van de volgende eeuw een land van zieken en hulpelozen zijn, die nooit hebben geweten beter te kunnen.
Terug naar het PGB. Onlangs las ik het verhaal van ouders met drie kinderen, waarvan er één een zorgbehoefte had. Dankzij het PGB kon dit gezin twee studentes inhuren 'voor een tarief waar zij blij mee waren, en dat beduidend goedkoper was dan de thuiszorg'. Het mooie was dat die twee meiden zo vaak over de vloer kwamen dat ze 'deel waren geworden van het gezin, en ook met de andere kinderen speelden'. De moeder gaf ook aan dat haar kind anders 'waarschijnlijk naar een instelling had gemoeten'. Uitzonderingen daargelaten, kan het niet zo zijn dat twee ouders niet de zorg kunnen verlenen die twee studentes - parttime - wel kunnen verlenen. Het is volstrekt ridicuul om je kind op te laten nemen in een instelling als de overheid de extra thuiszorg die je kind behoeft - én die jij als ouder ook kunt leveren - niet meer betaalt. De rol van de overheid dient zo ver mogelijk buiten de persoonlijke levenssfeer van de burgers te blijven – dat geldt hier evenzeer als op elk ander vlak.
Ja, we zetten in op maximale arbeidsparticipatie - ook door de ouders. Als de gezondheid van hun kind volledige arbeidsparticipatie echter in de weg staat, heeft de zorg voor hun kind prioriteit. Dat is nu eenmaal een van de verantwoordelijkheden die je er als ouder bij krijgt als je de keuze voor een kind maakt.
Rond het PGB is een enorme, geldverslindende industrie ontstaan van bureaus die bemiddelen, administreren en lobbyen. Het gebrek aan toezicht, en de makkelijke toegankelijkheid van het PGB hebben een aantal malafide partijen de kans gegeven ernstig misbruik te maken van het systeem. Hoewel dit misbruik in principe eerstens bij de kern moet worden aangepakt, zal het fors reduceren van het aantal budgetnemers de uitdijende industrie er omheen ook een halt toeroepen. De forse ingreep in het PGB kan tegelijkertijd gebruikt worden om het programma dusdanig te versimpelen dat een groot deel van de gelieerde industrie overbodig wordt. Ook dat zal leiden tot een forse kostenbesparing.
Duidelijk is dus dat ook dit onderdeel van de zorg toe is aan een grondige herpakking. Het PGB is uitgegroeid tot een potje waar je makkelijk zorg uit kunt financieren die soms broodnodig, maar veel vaker voor betrokkenen gewoon handig is. Als ‘handig’ betekent dat de kosten jaarlijks exploderen, heeft de overheid de taak in te grijpen voordat iets, dat oorspronkelijk heel mooi en efficiënt was, aan haar eigen succes ten order gaat. Dit moet het PGB betaalbaar en binnen bereik houden voor hen die echt niet zonder kunnen.
Joël Andoetoe is duo-raadslid voor de VVD in Amsterdam-West en schrijft op persoonlijke titel
U stelt dat burgers meer participatie gaan krijgen door hun het pgb af te nemen. Dat geloof ik niet. We worden afhankelijk van de willekeur van instellingen en gemeente! Kan de gemeente de zorg die wij vragen wel leveren.
BeantwoordenVerwijderenDoor mantelzorgers in dienst te nemen is er een basis van gelijkwaardigheid. Wij zijn nu in staat vragen te stellen aan die mantelzorger. Wordt het vrijblijvend dan zijn wij afhankelijk van diezelfde mantelzorger. We moeten maar afwachten wat voor zorg zij kunnen bieden en op welk tijdstip. Vergeten wordt ook dat de mantelzorger nu vaak parttime werkt of helemaal niet om te kunnen mantelzorgen. Dit wordt straks niet meer gecompenseerd. Te verwachten valt dan ook dat de mantelzorger eieren voor zichzelf moet kiezen en hele dagen aan de slag moet.
De eigen vrijheid, verantwoordelijkheid en de eigen regie worden wel degelijk in zeer sterke mate beknot en dat kan ik niet verenigen met de principes van de VVD. Overigens toch al niet mijn partij o.a. omdat principes niet zo sterk overeind blijven staan is gebleken,ook nu weer.
BeantwoordenVerwijderenHet maakt voor de zorgvrager wel degelijk uit wie de zorg verleend omdat we nu gerichte zorgvragen kunnen stellen waar de hulpverlener mee instemt of niet, dan moeten we op zoek naar iemand die wel aan de zorgvraag kan voldoen.
Het aanbod van instellingen is vooral gericht om te behandelen. Wij hebben vaak specifieke begeleidingsvragen die niet aansluiten op het aanbod van instellingen.
Het is een utopie te denken dat instellingen nu ineens vraaggestuurd gaan werken. Er is wel ontwikkeling in die richting maar dat zou betekenen dat zij allereerst de ouder als volwaardig partner gaan zien en zover is het helaas nog lang niet!
Dan weer het riedeltje dat er teveel vlekjes zijn, jullie stokpaardje. Dat zoveel mensen uitvallen heeft alles te maken met de hoge eisen die in de maatschappij gesteld worden en dat begint al op school. En het gebrek aan begeleiding dat mensen nu al ervaren, en dat wordt nu steeds meer en meer. Dat heeft grote gevolgen. Door alles te testen en te toetsen valt al een groot deel uit. Daar zou de verandering al moeten zijn. Maar mensen met vlekjes veranderen in hun eentje de maatschappij niet. Dat zal vooral door de politiek moeten komen. En dan bedoel ik niet het verbod op vlekjes maar de maatschappij zo inrichten dat veel minder mensen uitvallen!
Ik word boos als ik lees dat de zorg voor je kinderen er nu eenmaal bij komt als je voor kinderen kiest. Natuurlijk is dat zo! Maar ouders hebben nu de vrijheid zichzelf in te huren en vaak daarmee part-time of helemaal niet meer te werken. Nu hebben we die keuze of naar een instelling of hulpverleners over de vloer of die zorg zelf leveren (en de beste hulp kun je nog altijd zelf geven is mijn mening!). Natuurlijk is die zorg heel natuurlijk. Je laat je kind niet verrekken of wegkwijnen in een instelling is vaak de motivatie. Maar het is wel erg simpel gesteld dat dat ook maar gratis en voor niets moet kunnen. Wij doen ten eerste hetzelfde werk als een gespecialiseerde hulpverlener. Ten tweede hebben wij dezelfde vaste lasten als iedere ouder maar zijn wij noodgedwongen in de situatie geplaatst dat wij part-time of helemaal niet meer kunnen werken. Moeten wij op de armoedegrens leven omdat die keus gemaakt is?
Wel vind ik het verdedigbaar het pgb te koppelen aan loon. Mensen die meer verdienen betalen een hogere eigen bijdrage en die kan best nog wel omhoog.
De PGB bureaus kunnen wel weg. Maar de hele verantwoording kan op de schop. Je bent immers al geindiceerd? Het kan ook op een andere manier. En daar willen organisaties als Per Saldo best over meedenken!
Nu het pgb wegvalt ontstaat pas enorme bureaucratie!
En denk eens aan de vele banen die nu verdwijnen. ZZP'ers zorgboerderijen coachingbureaus noem maar op!
Ronduit beledigend vind ik uw afsluiting. Dat het potje met geld danwel broodnodig maar in vele gevallen ook als handig wordt gezien. Daarmee beledigd u de mensen die zorg vragen. Dat zijn geen zielige mensen maar mensen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel, die het PGB aanvragen uit noodzaak. Omdat ze nu eenmaal een beperking hebben en zorg nodig hebben. Dat is niet handig dat is gewoon nodig. Nu krijgen mensen daarmee het recht zorg op maat in te kopen, zorg die ze nodig hebben. Niets meer en niets minder! Door die eigen regie voelen ze zich een volwaardig burger die meedoet in de maatschappij! Ze gaan daardoor meestal ook goed met hun beperking om, kunnen daar zo goed mogelijk mee leven en zijn niet meer afhankelijk. Dat veroorzaakt veel minder depressies en scheelt dus ook weer geld voor AWBZ....Nu lijkt het geld op te leveren maar jullie begaan een grote fout. Als mensen niet meer de begeleiding krijgen die zij nodig hebben lopen zij vast. Dat gaat geld kosten!
Miek