ook noodklok op platteland

Ook op platteland zijn kwetsbare jongeren
Auteur: door Menno Jacobs en Inge Bongers | woensdag 07 september 2011 | 02:39 | Laatst bijgewerkt op: woensdag 07 september 2011 | 09:45

Tekstgrootte

De Amsterdamse wethouder Lodewijk Asscher maakte veel los met zijn waarschuwing aan het kabinet. foto Marcel Antonisse/ANP
PvdA-wethouder Lodewijk Asscher van Amsterdam luidde vorige week de noodklok: er dreigen grote problemen voor een grote groep kwetsbare burgers in zijn stad door opeenstapeling van bezuinigingsmaatregelen.
Met name jongeren met een lichte verstandelijke beperking al dan niet in combinatie met een psychische aandoening worden de dupe. Zij worden twee- tot driedubbel geraakt. De bezuinigingen leiden ertoe dat ze eigen woonruimte, werk en opleiding kunnen kwijtraken waardoor de rand van de maatschappij angstvallig dichtbij kan komen.

De wethouder pleit onder meer voor het aanwijzen van een minister die samenhang aanbrengt in de gevolgen van alle bezuinigingsmaatregelen. De roep van Asscher is niet alleen in PvdA-kringen onmiddellijk omarmd. Al snel voegden andere grote steden en zelfs de VNG zich bij zijn standpunt.

Al in 2006, nog voor het uitbreken van de financiële crises, toonde Jacob Hacker in zijn boek The Great Risk Shift (De grote verschuiving van risico) aan dat zich in de Verenigde Staten een proces voltrok waarin economische risico's door de overheid langzaam maar zeker werden afgewenteld op de 'fragiele ruggen' van (ook kwetsbare) burgers in de samenleving. Deze 'risk shift' wordt verdedigd door de burger aan te spreken op zijn eigen verantwoordelijkheid, maar gaat voorbij aan de enorme financiële en gezondheidsrisico's die ermee gepaard kunnen (en zullen) gaan, zowel voor de individuele kwetsbare burger als voor de maatschappij als geheel.

Het punt dat Hacker maakt is dat bij bezuinigingen als gevolg van economische tegenslag de geldkwestie overgoten wordt met een offensief van 'eigen verantwoordelijkheid'. Burgers dienen zich niet meer te wentelen in alle mogelijke overheidssteun maar dragen hun eigen steentje (lees: verantwoordelijkheid) bij.

Dit lijkt heel aansprekend, maar gaat voorbij aan de politieke vraag wie je waarvoor verantwoordelijk kunt houden of maken. Kun je van een jongen met een lichte verstandelijke beperking en een gedragsstoornis, die zijn begeleiding bij een zorginstelling én zijn gesubsidieerde baan ineens kwijtraakt, verwachten dat hij zomaar in staat is om in alle opzichten goed voor zichzelf te zorgen? De kans is aanzienlijk dat deze jongen al snel, als hij er niet in slaagt in eigen kring hulp te vinden, aan lager wal zal raken dan wel tot de moeilijk te bereiken groep zwerfjongeren zal gaan behoren.

Opmerkelijk is dat de noodklok vooralsnog vooral in de grote steden wordt geluid. Althans als het om de jongeren gaat. Want wat te denken van de kleinere gemeenten en het platteland waar de opvangmogelijkheden voor ontsporende jongeren veel geringer en hoe dan ook verder afgelegen zijn dan in grote steden het geval is? Het mag een geluk bij een ongeluk worden genoemd dat de staatssecretaris van VWS recent heeft aangekondigd het zwerfjongerenprobleem 'ter hand te willen nemen' en het zwerfjongerenbeleid een 'boost' te willen geven. Maar ironisch is het wel.

Als de bezuinigingen in hun huidige vorm doorgang vinden, zal tijdig moeten worden gezocht naar alternatieven om te voorkomen dat kwetsbare burgers, waaronder jongeren, ontsporen. Gelet op de meervoudige problematiek van veel van deze meervoudig gekorte jongeren is het zaak om daarbij 'over de schotten' heen te kijken. Een financieel, psychisch, criminaliteits- of verslavingsprobleem staat zelden alleen en de oplossing zal dan ook multi-sectoraal moeten worden ingestoken, denk aan jeugdzorg, GGD, GGZ, jongerenwerk, et cetera.

De oorsprong van de multi-problematiek zal straks in ieder geval steeds meer duidelijk zijn: weinig sterke schouders die zijn bezweken onder de plotseling weer toegeschoven 'eigen verantwoordelijkheid'.

Dr. Menno Jacobs en prof. dr. Inge Bongers zijn als senior-onderzoeker verbonden aan IVA Beleidsonderzoek en advies, gelieerd aan de Universiteit van Tilburg.